Zofia Mrozowska przez całe życie kochała męża innej kobiety. Nie zdołała go zatrzymać dla siebie

Zofia Mrozowska, mówiąc w wywiadach o Erwinie Axerze, zawsze nazywała go mężem. Wszyscy wiedzieli, że wieloletni dyrektor stołecznego Teatru Współczesnego jest związany przysięgą małżeńską z inną kobietą, ale właśnie Zofię traktowali jak jego żonę.

O związku aktorki i reżysera mówiła cała Polska. Tworzyli - jako artyści - wspaniały duet, w pracy byli niemal nierozłączni, ale prywatnie nie wiodło się im tak, jak oboje by tego pragnęli. W ich życiu zawsze obecna była Bronisława Kreczmarówna, którą Axer poślubił tuż przed tym, jak Mrozowska pojawiła się w jego życiu.

Kiedy się poznali, oboje byli zajęci. Zofia była żoną niespełnionego aktora Stanisława Bugajskiego, Erwin niedawno związał się z kuzynką Jana Kreczmara, Bronisławą. Los skrzyżował ich drogi w 1949 roku.

Mrozowska i Axer zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia. Małżeństwo aktorki istniało już wtedy jedynie na papierze, ale Erwin wydawał się szczęśliwy w swoim związku. To, że zostali parą, dla większości ich znajomych było... niespodzianką.

Reżyser od razu uprzedził kochankę, że nie zostawi dla niej żony, a ona - zgodziła się grać rolę metresy, licząc na to, że jednak kiedyś dane jej będzie stanąć u boku Axera na ślubnym kobiercu.

W 1955 roku na świecie pojawił się Andrzej - ich syn. Erwin Axer spędzał z chłopcem każdą wolną chwilę, kochał go ponad wszystko, ale nie chciał zamieszkać z nim i jego mamą. Wystarczyło mu, że codziennie odwiedza mieszkającą zaledwie kilka ulic od niego Zofię, a czasami zostaje u niej na noc.

Zofia przez lata była inwigilowana, wiele razy przekonywano ją, by donosiła na koleżanki i kolegów z teatru. Grożono ujawnieniem jej związku z Axerem, co nie robiło na niej żadnego wrażenia, bo przecież wszyscy o nim wiedzieli. W archiwum Instytutu Pamięci Narodowej do dziś przechowywane są notatki na temat jej "moralności".

"Jej romans z Axerem trwał bardzo długo, ale darmo go kochała. Jedyne, co mogła zrobić, to mieć dziecko, na nic więcej liczyć nie mogła. Sprawy osobiste rzutowały zawsze na jej psychikę, wieczny kompleks bocznej ulicy w życiu" - napisano o niej w kartotekach.

Mrozowskiej nie udało się przekonać ukochanego, by stworzyli razem rodzinę. Przez ponad trzy dekady żyli w nieformalnym związku.

Erwin Axer był mężem Bronisławy Kreczmarowej aż do końca jej dni. Zanim zmarła, pochował Zofię. Aktorka odeszła 19 sierpnia 1983 roku, Bronisława niedługo po niej. Reżyser po śmierci obu kobiet, z którymi był związany, ożenił się ze scenografką Ewą Starowiejską. Byli małżeństwem prawie 30 lat, do 2012 roku. Axer przeżył drugą żonę o niespełna pół roku.

Źródła:
1. Książka E. Axera "Ćwiczenia pamięci", wyd. 1998.
2. Artykuł "Była wielką aktorką, ale w życiu prywatnym...", viva.pl, sierpień 2023 (viva.pl/kultura/zofia-mrozowska-byla-wielka-aktorka-ale-w-zyciu-prywatnym-zawsze-byla-ta-druga-141251-r1/).
3. Biuletyn Informacji Publicznej IPN, katalog osób rozpracowywanych (katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/667974).